Ajurweda jest naturalnym systemem medycznym praktykowanym na kontynencie indyjskim od około pięciu tysięcy lat. Jest ona częścią nauk wedyjskich. Uważana jest za najstarszy system medyczny na świecie i dlatego nazwano ją "matką medycyny". Ajurweda nie należy jednak do żadnej określonej cywilizacji, kraju czy okresu historii. Jest to wiedza ponadczasowa i uniwersalna. Nazwa Ajurweda pochodzi od dwóch słów sanskryckich: ajus - życie oraz weda - nauka i oznacza dosłownie nauka o życiu. Jest więc Ajurweda holistyczną nauką o życiu. Ajus - życie, jest definiowane tu jako związek ciała, umysłu i duszy.
Ajurweda podkreśla jedność wszystkich form życia i dlatego jej celem jest nie tylko dobro ludzi, ale całego wszechświata (w tym zwierząt). W Charaka Samhita, jednej ze starożytnych ksiąg ajurwedycznych, Ajurweda jest określona jako nauka, dzięki której można zdobyć wiedzę o rzeczach użytecznych dla życia. Jedną z takich rzeczy jest sposób w jaki się odżywiamy. Ajurweda zwraca wielką uwagę na to co jemy. Pożywienie traktowane jest tutaj jako jeden z głównych środków zapobiegania chorobom i służący ich leczeniu, jak również zachowaniu dobrej kondycji psychofizycznej.
Jak już wspomniałam, Ajurweda traktuje człowieka kompleksowo - jako ciało, umysł i duszę. Zwraca więc uwagę nie tylko na to, jak pożywienie działa na nasze ciało, ale też jaki wpływ wywiera na psychikę i rozwój duchowy. Czy to co jemy wzmacnia nasze procesy psychiczne i wywołuje w nas uczucie spokoju, czy też działa odwrotnie? Uddalaka Aruni, starożytny mędrzec powiedział: Pożywienie, które zjadamy jest dzielone na trzy części. Część poślednia staje się odchodami ciała. Część środkowa staje się ciałem. Część subtelna staje się umysłem. (Chandogya Upanishad, VI, 4.1). Istnieje więc bardzo ścisły związek między pożywieniem a umysłem. Ajurweda rozważając ten związek odwołuje się do idei gun, pierwotnych sił natury (Prakriti). Wyróżnia trzy takie siły: sattwa, rajas i tamas. Każda z nich jest niezbędna w Naturze i spełnia inne zadanie - sattwa jest siłą tworzącą, rajas podtrzymującą a tamas niszczącą. Ajurweda ocenia naturę umysłu według gun. Poszczególne guny wskazują na stopień wrażliwości umysłu, jego zdolność do postrzegania prawdy i działania z nią w zgodzie. Sattwa otwiera umysł, rajas mąci go, a tamas zamyka. Właściwą siłą umysłu jest więc sattwa. Rajas i tamas, choć w Naturze mają swoje miejsce, w umyśle są zanieczyszczeniami osłabiającymi naszą zdolność postrzegania prawdy, a więc blokują możliwość osiągnięcia przez człowieka pełnego rozwoju. Sattwa znaczy dosłownie to co ma tę samą naturę co prawda. Umysł sattwiczny jest jasny i zrównoważony. Kiedy mamy taki czysty umysł odczuwamy szczęście i jesteśmy w stanie osiągnąć stan samorealizacji. Rajas to siła dynamiki. Umysł rajastyczny jest pełen ekscytacji z powodu pragnień. Rajas stymuluje zmysły i powoduje gniew, irytację, skłonność do manipulowania innymi, egoizm, próżność, niepokój, zazdrość oraz dążenie do zdobycia siły, prestiżu, autorytetu i kontroli. Tamas to siła ciemności i rozkładu. Umysł tamasowy jest zaciemniony. Tamas powoduje ignorancję, apatię, brak wrażliwości, tępotę, dominację sił podświadomych lub zewnętrznych, lęk, wzrost pesymizmu, skłonność do popełniania czynów przestępczych.
Jednym z podstawowych czynników wpływających na naturę umysłu jest pożywienie. Ajurweda dzieli produkty spożywcze ze względu na ich wpływ na umysł na sattwiczne, rajasowe i tamasowe. Pożywienie sattwiczne pomaga budować psychikę sattwiczną. Osoba mająca taki umysł odznacza się mądrością, dobrocią, współczuciem, uczciwością, dbałością o dobro wszystkich. Do pożywienia sattwicznego zalicza się produkty spożywcze nie zanieczyszczone, świeże, mające energię lekko oziębiającą, która nie zakłóca działania umysłu i bogate w energię życiową (Pranę). Pożywienie rajasowe jest jednym z czynników wpływających na rozwój psychiki rajasowej. Osoba mająca taką osobowość jest chimeryczna i agresywna oraz ma egocentryczne ambicje i silne pożądania. Produkty spożywcze rajasowe to takie, które są zbyt pikantne, słone lub kwaśne, a także substancje pobudzające.Pożywienie tamasowe jest jednym z czynników, które budują psychikę tamasową. Osobę mającą taki umysł cechuje lenistwo, błędna percepcja, obojętność i tępota. Do produktów spożywczych tamasowych zalicza się pożywienie ubogie w energię życiową (Pranę) takie np. jak produkty puszkowane, mrożone, przetworzone, nieświeże, sztuczne. Mięso które zamiast energii życiowej zawiera energię przemocy, śmierci i rozkładu zalicza się do kategorii żywności tamasowej (choć ma też ono pewne cechy rajasowe). Ajurweda jako gałąź wiedzy wedyjskiej jest sattwiczną formą medycyny więc zalecane przez nią metody nie są niszczące dla żadnej formy życia. Dlatego, mimo że Ajurweda docenia walory odżywcze mięsa oraz zawiera wiedzę o różnych rodzajach mięsa i ich właściwościach, nie zalicza go do dobrego pożywienia. Ajurweda propaguje dietę sattwiczną, wegetariańską, która nie wymaga czynienia krzywdy innym żywym istotom i która przyczynia się do samorealizacji. Mówi, że nikt nie może uciec od negatywnych, karmicznych konsekwencji spożycia mięsa, jeśli ten czyn nie był niezbędny dla uratowania jego życia. Ajurweda uznaje też, że mięso wydziela toksyny w formie złych energii. Wszystkie doświadczenia (emocje) jakie przeżywa żywa istota zapisywane są w tkankach jej organizmu. W ciałach zabitych zwierząt zapisane są w formie energetycznej takie negatywne emocje jak np. lęk, gniew, nienawiść i cierpienie. Te złe energie oddziałują na tych, którzy spożywają mięso zatruwając ich umysł i hamując rozwój duchowy. Ajurweda podkreśla jednak, że chore umysły można leczyć tak jak chore ciała. Osoby, które mają niezdrową psychikę - rajasową czy tamasową, mogą zmienić swój umysł na sattwiczny. Po co? Bo jak już wspomniałam musimy mieć taki umysł, aby cieszyć się pełnią zdrowia, która oznacza sprawność fizyczną, dobre samopoczucie psychiczne i rozwój duchowy. Ajurweda zaleca różne strategie, aby uzdrowić umysł, ale za lek podstawowy i niezbędny uznaje dietę wegetariańską.
Źródło: Internet
